موقعیت تاریخی، جغرافیایی و اقتصادی شهر خمین

خمین در جنوبی ترین نقطه استان مرکزی  و در فاصله شصت کیلومتری از  اراک  مرکز استان و سیصد و بیست  کیلومتری  از تهران قرار گرفته است . این شهر از شمال به اراک ، از  شرق به محلات ، از جنوب به گلپایگان (استان اصفهان) و از غرب به ازنا و الیگودرز(استان لرستان) محدود می شود. وسعت خمین ٢٣٩٤ کیلومتر مربع است.محدوده شهرستان خمین امروزی در گذشته جزیی از ناحیه پهناور ولایت جبال (عراق عجم) بوده که در طول تاریخ نام های گوناگونی به خود گرفته است. یونانیان به آن مدیا می گفتند . منطقه جبال در متون اسلامی به نام های کوهستان ، جبال ، جبل ، قهستان ، قوهستان و بالاخره عراق عجم نامیده شده است. بعدها قسمت وسیعی از عراق عجم را تیمره نام نهادند. سپس تیمره  به تیمره علیا و تیمره سفلی تقسیم شد که شهرستان خمین بخشی از تیمره علیا بوده است.

از منابع چنین بر می آید که شهرت تیمره و خمین پیش از اسلام و قرون اولیه اسلامی از دوره های بعد بیشتر بوده است. آخرین منابعی که در آن از تیمره  نام برده شده مربوط به قرن پنجم و هفتم هجری است ، پس از آن تا چهارصد سال منابعی که روشن گر وضعیت ناحیه باشد در دست نیست ، لیکن در کتاب نزهه القلوب مربوط به قرن هشتم هجری از ویژگی های ناحیه فوق سخن به میان آمده که نشان می دهد به احتمال زیاد نام تیمره به کمره تغیر  یافته و گلپایگان ها آن را کمره می خوانده اند. نام خمین در منابع به صورت خمهين ، خهبين و خماهين آمده است. برای اولین بار در کتاب تاریخ پادشاهان و پیامبران اثر حمزه اصفهانی به نام خمین اشاره شده است.

از نظر وضعیت جغرافیائی ارتفاع این شهر از سطح دریا ١٨٠٠ متر می باشد. ناهمواری های شمال غربی خمین ادامه رشته کوه های زاگرس است . مهمترین کوه های آن دز ، بوجه و هفت سواران است. شهرستان خمین از خصوصیات اقلیمی مختلف تأثیر پذیرفته و دارای آب و هوای متغیری است به طوری که آب و هوای معتدل کوهستانی در شمال غربی و آب و هوای نیمه بیابانی در مرکز و جنوب بر آن حاکم است . به همین خاطر خمین دارای زمستان های  سرد و تابستان های معتدل تا گرم در نقاط مختلف است. شهرستان خمین دارای دو شهر به نام های خمین و قورچي باشی و دو بخش مرکزی و کمره که بخش مرکزی شامل پنج دهستان به نام های صالحان، گله زن، رستاق، حمزه لو ، آشناخور و بخش کمره شامل دو دهستان به نام های خرمدشت و چهار چشمه و جمعا دارای ١٨٢ روستا می باشد .

از ویژگی های این شهرستان در حوزه فرهنگی و مذهبی وجود ٢٣ بقعه متبرکه امامزادگان، مسجد و بازار،بیش از ٢١ هزار مورد سنگ نگاره شناسایی شده، وجود قلعه های تدافعی، وجود کبوترخانه ها، وجود چندین عمارت تاريخي از جمله قلعه سالار محتشم و ارگ ميشيجان ، دخمه سنگی تاریخی، دستکن های زیر زمینی، پل های تاریخی، حمام های تاریخی، قبرستان های تاریخی اسلامی و  ارامنه، وجود رشته قنواتی که در تمام روستا ها وجود دارد و … از میراث های معنوی، آئین نخل گردانی، را می توان نام برد

این شهر همچنین محل تولد حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران می باشد. بیت قدیمی ایشان که بنایی مربوط به دوره قاجاریه است در این شهر وجود دارد و سالانه صد ها هزار نفر از آن بازدید می کنند. امام خمینی دوران نوجوانی را در این شهر گذرانده است.