کوشک مرکزی
کوشک مهمترین عنصر معمارانه در باغ های ایرانی و نشان دهنده نهایت ذوق و هنر در ترکیب باغ و بناست.کوشک در فضای میانی باغ و در محل تلاقی دو محور طولی و عرضی به گونه ای ساخته شده است که از چهار طرف دیده شود و تاثیر ترکیب چهار باغ ایرانی را دو چندان می کند.
وجود چهار نمای همگن که به چهار جهت باز می شود به قدرت بخشی توده معماری بر توده منظر و همچنین یکی شدن و ادغام فضایی آن ها کمک شایانی می کند.همچنین نحوه استفاده اقلیمی_فصلی در کنار عملکرد زیستی_تشریفاتی و بعضا مراسمی، جهت جوابگویی به خواسته های امیر ارگ را می توان از دلایل عمده تفاوت ساختاری کوشک با دیگر ساختمان های ارگ برشمرد.
کوشک با دو اشکوب، گشودگی کاملی نسبت به محوطه و باغ ایجاد می نماید.ارتباط بنا با محوطه از طریق ایوان ایجاد می شود.مرکزی بودن پلان توده معماری، منفرد بودن آن و وضوح هندسه محوطه سبب می شود تا عامل زمان در تجربه ناظر تاثیری نداشته باشد.به بیانی دیگر، ناظر کلیت کوشک و بخش اساسی باغ را درک کرده و گذشت زمان و حرکت او به سمت کوشک تنها به درک جزییات بیشتر نما منجر می شود.
مصالح مورد استفاده در ساخت سازه کوشک خشت خام و چوب است و گچ و آجر برای تزیینات به کار برده شده است.رنگ های به کار رفته در تزیینات متاثر از ویژگی اقلیمی منطقه بوده است.جهت گیری کوشک به گونه ای است که بهترین بهره برداری از عوامل طبیعی(آفتاب، باد و نزولات جوی) را به همراه داشته باشد.
در بالای درب و پنجره های اتاق های کوشک جهت سبک سازی سازه کونال بندی یا فضاهای تو خالی تعبیه شده است که موجب سبک شدن وزن ساختمان و فشار کمتر بر دیوارهای طبقه اول می شود. در بین دیوارهای و اطراف درب و پنجره ها ، اسکلتی از تیرهای چوبی طرای شده است که باعث استحکام ساختمان در مقابل فشارهای افقی میگردد. دیوارهای ضخیم کوشک به عنوان عایقی در مقابل گرما و سرما عمل میکند به طوری که در زمستان و تابستان با کمترین انرژی دمای اتاق ها به حد مطلوب می رسد
.
